روش‌ها و تکنیک‌های خلق ایده و نوآوری، نه تنها در مورد خلق ایده برای کارآفرینی، بلکه در حل بسیاری از مسائلِ مطرح شده در زمینه‌ی کسب و کار، به شما کمک می‌کنند تا بهترین راه و استراتژی را انتخاب نمایید.شما برای خلق بهترین ایده‌ها پیش از هر کاری باید ذهن خود را برای نوآوری و خلاقیت باز کنید. برای این منظور، سعی کنید با قرار گرفتن در فضایی آرام، فکر خودتان را با ایجاد تمرکز، از دغدغه‌ها و افکار روزمره‌ای که دارید، آزاد کنید تا ذهنتان پذیرای ایده‌های جدید باشد.
روش های خلق ایده در کارآفرینی
- طوفان فکری (Brain Storm)
- طوفان فکری معکوس (Reverse Brain Storm)
- نقشه‌سازی ذهنی (Mind mapping)
- ذهن نویسی (Brain Writing)
- داستان سرایی مصور (Story Boarding)
- ایفای نقش (Role Playing)
- روابط اجباری (Forced Relationship)
- پنج چرا (Five Whys)
- فهرست صفات (Attribute Listening)
- 6 کلاه فکری (Six Thinking Hats)
- تحلیل اسوات (S.W.O.T Analysis)
- ایده پردازی سریع (Rapid Ideation)
- تفکر معکوس (Reverse Thinking)
- آرزو (Wishing)
- اجتماعی شدن (Socializing)
- چی می‌شد اگه…؟ (What if…?)
- پیش نویس صِفر (Zero Draft)
طوفان فکری (Brain Storm)
در روشِ طوفان فکری، شما ایده‌ها و راه‌های زیادی را برای حل یک مشکل بیان می‌کنید و سپس به غربالگری آنها می‌پردازید. به عبارت دیگر، در روش طوفان فکری، هر ایده، یک راه حل و انتخاب خوب محسوب می‌شود تا زمانی که خلاف آن ثابت شود!برای برگزاری یک جلسه‌ی طوفان فکری، توصیه می‌کنیم که از 6 الی 10 نفر از دوستان، همکاران یا افرادی که دارای تجربه‌ی کاری در حوزه‌ی کار آفرینیِ مورد نظر شما هستند، دعوت به عمل آورید و در جلسه‌ی طوفان فکری، تمامی ایده‌های آنان را یادداشت نمایید تا در مراحل بعدیِ خلق ایده برای کارآفرینی و اجرای ایده‌های جدید، از آن یادداشت‌ها استفاده کنید.
طوفان فکری معکوس (Reverse Brain Storm)
در روشِ طوفان فکری، ما به دنبال راه‌حل یک مشکل یا راه برطرف کردن یک نیاز می‌گردیم؛ اما در روش طوفان فکری معکوس، به جای راه‌حلِ مشکلات، به دنبال یافتن دلایل بروز آنها خواهیم بود. در ادامه، پس از پیدا کردن عللِ بروز یک مشکل، ایده‌هایی را در راستای از بین بردن آن مطرح می‌کنیم.
نقشه سازی ذهنی (Mind Mapping)
ایجاد «نقشه‌ی ذهنی»، یک تکنیک گرافیکی جهت برقراری ارتباط بین «ایده‌هایی که به ذهنتان رسیده» و «اطلاعات موجود در رابطه با حوزه‌ی کاری مورد نظرتان» می‌باشد. در این روش، شما تمام ایده‌هایی را که به ذهنتان می‌رسد (مثلاً از طریق برگزاری جلسه طوفان فکری) را یادداشت می‌کنید و در کنار روش‌ها و ایده‌های موجود – و مسائلی که در زمینه‌ی کارآفرینی برای شما مهم است – قرار می‌دهید.برای نقشه سازی ذهنی (Mind mapping) یک ایده‌ی اولیه – یا شاخه‌یِ اصلی از کسب و کار که به دنبال آن هستید – را در وسط صفحه می‌نویسید؛ سپس ایده‌های مختلفی که به ذهنتان می‌رسد را در اطراف آن یادداشت می‌کنید و در صورت ارتباط داشتنِ ایده‌ها با یکدیگر یا کلمه‌ی اصلی، آنها را به هم وصل می‌کنید. ایده‌ای که بیشترین ارتباطات را داشته باشد، برنده‌ی این نقشه سازی ذهنی و انتخاب خوبی برای کارآفرینی خواهد بود.
ذهن نویسی (Brain Writing)
این روش تا حدودی مشابه ترسیم نقشه ذهنی می‌باشد؛ اما در این شیوه، شما به عنوان برگزارکننده‌ی جلسه، ایده‌ی اولیه‌ی خود را بر روی کاغذ می‌نویسید و کاغذ به نوبت، بین اعضای گروهِ خلق ایده دست‌به‌دست می‌شود و سایر اعضا نیز نظرات و ایده‌های خود را اضافه می‌کنند. شایان ذکر است که در تکنیک ذهن نویسی، ایده‌ی یکی از اعضا ممکن است برای دیگر اعضای گروه، الهام بخش باشد و در حین جلسه ایده‌های خوبی از طریق هم‌فکری، شکل بگیرد. در نهایت، پس از بیان تمامی ایده‌ها و جمع‌آوری آنها، می‌توانید به بررسی و تحلیل ایده‌های جمع‌آوری شده بپردازید و به مناسب‌ترین ایده برای کارآفرینی دست پیدا کنید.
داستان سرایی مصور (Story Boarding)
داستان سرایی یا ایجاد یک داستان مصور – از آنچه که در ذهن دارید – به شما کمک بزرگی برای درک بهتر از شرایط، خلق ایده‌های جدید و همچنین بهبود و اصلاح ایده‌های قدیمی می‌کند. ایجاد یک تابلوی تصویری، به افراد خلاق کمک می‌کند تا اطلاعات و ایده‌های خود را به بهترین شکل برای دیگر اعضای گروهِ خلق ایده برای کارآفرینی، بیان کنند. در این روش، معمولاً از یک تابلوی مقوایی یا چوبی استفاده می‌شود و در آن، قسمت‌های مختلف یک ایده (از طراحی تا اجرا) به صورت تصویری قرار می‌گیرند و ارتباطات میان آنها نیز مشخص می‌شود. شایان ذکر است که به کمک این دیدِ تصویری، می‌توان جزئیات و کلیاتِ هر ایده را در یک قاب مشاهده کرد.
ایفای نقش (Role Playing)
در تکنیک ایفای نقش، یک نفر به عنوان کارآفرین، ایده‌های خود را بیان می‌کند و دیگران در نقش مشتریان یا کارفرمایان ظاهر می‌شوند و ایده‌ای که بیان شده را نقد می‌کنند. البته، این روش معمولاً در محیطی صمیمی و به صورت دوستانه اجرا می‌شود و به کمک این فضای دوستانه، هر کدام از حاضران در جلسه، نظرات خود را به راحتی مطرح می‌کند. همچنین در این تکنیک، ایراداتِ هر ایده به شکلی واقع‌بینانه توسط شرکت کنندگان، بیان می‌شود.
روابط اجباری (Forced Relationship)
برای استفاده از روش روابط اجباری جهت خلق ایده‌ی جدید برای کارآفرینی، شما 2 موضوع متفاوت – و حتی گاهی بی‌ربط (!!) – را در کنار هم قرار می‌دهید و ارتباطی فرضی بین آنها برقرار می‌کنید. این روش کمک می‌کند تا ایده‌هایی جدید و انقلابی شکل بگیرند. البته در نظر داشته باشید که گاهی ممکن است، ایده‌هایی بیش از اندازه نامتعارف پیش بیایند که در ظاهر انقلابی به نظر برسند؛ اما در واقعیت کاربردی ندارند.
فهرست صفات (Attribute Listening)
این روش برای خلق ایده، «یک رویکرد تحلیلی با دو هدف عمده» است. اولین هدف، شناسایی انواع جدیدی از محصولاتی است که می‌توانید تولید کنید و هدف دوم، تغییراتی است که قادرید در محصولات قدیمی ایجاد نمایید. شما می‌توانید با تشخیص ویژگی‌های بارز و کلیدی محصولات یا خدمات مختلف، ایده‌های کارآفرینی زیادی خلق کنید.
پنج چرا (Five Whys)
در این شیوه، شما از اعضای تیم خلق ایده‌ی خود می‌پرسید: چرا یک مشکل (واقعی یا فرضی) ایجاد شده است؟ آنها هرکدام دلایل خود را برای بروز مشکلِ پیش رو بیان می‌کنند. در ادامه، شما این سؤال را 5 بار تکرار می‌کنید و هر بار، باید تمامی اعضای گروه، پاسخ‌های خود را ارائه دهند تا شما در هر مرحله به پاسخ‌ها و دلایل عمیق‌تری برسید. شما از این طریق می‌توانید ایده‌های قوی‌تر و بهتری برای تولید محصولات یا ارائه خدماتی در جهت برطرف ساختن مشکلات و نیازهای مختلف، خلق کنید.
6 کلاه فکری (Six Thinking Hats)
روش 6 کلاه فکری، روشی است که شما در آن یک گروه 6 نفره را گرد هم می‌آورید و از هر کدام از آنها می‌خواهید، با دیدی متفاوت به موضوعِ موردِ بحث نگاه کند و ایده‌هایی برای رفع نیازها، بهبود خدمات یا تولید محصولات جدید بیان نماید.
تحلیل S.W.O.T
یکی از روش‌های بسیار کاربردی در خلق ایده، «تحلیل S.W.O.T» می‌باشد. هر کدام از حروف این تحلیل به ترتیب عبارت‌اند از: نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدها (Threats). شما از این روش هم می‌توانید به صورت انفرادی و هم به صورت گروهی، استفاده نمایید. به کمک این روش، تمامی زوایای یک ایده، به روشنی برای شما مشخص خواهد شد.
ایده پردازی سریع (Rapid Ideation)
در ایده پردازیِ سریع، شما و گروهتان، اولین ایده‌هایی که به ذهنتان می‌رسد را در کمترین زمان ممکن، یادداشت می‌کنید؛ سپس یک به یک آنها را بررسی می‌نمایید تا بهترین ایده در بین آنها انتخاب شود. در ادامه، با دیدی بازتر و با آرامشی بیشتر سعی می‌کنید، ایده‌ای که انتخاب شده است را بهبود ببخشید و آن را به ایده‌ای پخته و کامل تبدیل نمایید.
تفکر معکوس (Reverse Thinking)
در این روش – همان‌طور که از نام آن پیداست – برای خلق ایده در کارآفرینی، شما مسائل و خواست خود را به صورت معکوس، در نظر می‌گیرید. به عنوان مثال، به جای سؤال “چگونه بهترین پاکت را بسازم؟”، باید از خود بپرسید “چگونه بدترین پاکت را بسازم؟”.شایان ذکر است، نکته‌ای که در این روش باید مورد توجه قرار گیرد، این است که نباید بر روی تفکر معکوس مانور بیش از حد بدهید؛ بلکه باید از این روش در حد 10-15 ایده بیرون بکشید و سپس به روال عادی عمل کنید. لازم به ذکر است که روش تفکر معکوس، معمولاً به عنوان روشی برای تغییر جو و فضای محافل ایده پردازی استفاده می‌گردد و روشی دائمی و مستقل محسوب نمی‌شود.
آرزو (Wishing)
تکنیک خلق ایده‌ی «آرزو»، مقدمه‌ای برای شروع تکنیک‌های دیگر مانند «طوفان فکری (ذهنی)» محسوب می‌شود.شما در ابتدا، ایده‌ها و اهدافی را در ذهن می‌پرورانید که رسیدن به آنها بسیار سخت است و حتی محال به نظر می‌رسد.سپس به کمک روش‌های دیگر، مانند طوفان فکری یا سایر روش‌ها، راهی برای رسیدن به آن ایده و آرزوی خود می‌یابید. شایان ذکر است، مهم‌ترین نکته در این روش، «داشتن تخیل قوی» است. افرادی که بتوانند در طی جلسه‌ی خلق ایده، بین 20-30 آرزو یا ایده را برای شما به وجود بیاورند به عنوان موتور محرک عمل می‌کنند. شما – به همراه تیم‌تان – تک به تک این آرزوها را بررسی خواهید کرد تا در نهایت به ایده‌هایی برسید که قابل اجرا و به اندازه‌ی کافی نو هستند. مهم‌ترین مزیت و سودِ این روش، باز شدن افق‌های انتظار و همچنین خلق ایده‌های انقلابی است که کمتر کسی، دست به انجام آنها می‌زند.
اجتماعی شدن (Socializing)
زمانی که شما فقط با همکاران خود در ارتباط باشید، به تدریج ذهن شما و آنها نزدیک‌تر شده و در بررسی مسائل به نتایج مشابهی می‌رسید. این امر، یک دشمن بزرگ برای خلق ایده‌های جدید در کارآفرینی، محسوب می‌شود. جهت رهایی از این یکنواختی فکری، می‌توانید از روش «اجتماعی شدن» استفاده نمایید. در این روش، شما با افرادی، دارای طرز فکرهای متفاوت و از اقشار مختلف جامعه، در مورد حوزه‌ی کاری خود صحبت می‌کنید تا با استفاده از نظرات آنها ایده‌هایی خارج از چارچوب فکریتان، به دست بیاورید و زاویه‌ی دیدتان، برای خلق ایده‌های جدید – جهت کارآفرینی – تغییر نماید.
چی می‌شد اگه …؟ (What if…?)
روش «چی می‌شد اگه …؟»، تمامی احتمالات ممکن در مورد عملی شدن ایده‌های مختلف را بررسی می‌کند تا به کمک آن بتوان تخمین زد که کدام ایده‌ی کارآفرینی، نتیجه‌ی بهتری خواهد داشت؟ این روش همچنین به شما کمک می‌کند تا یک ایده و ارزش را از دیدگاه‌های مختلفی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید و چارچوب‌های متفاوتی برای حل مشکل یا نیازی که وجود دارد، ارائه نمایید.
پیش نویس صفر (Zero Draft)
پیش نویس صفر، روشی است که معمولاً نویسندگان از آن برای خلق ایده – جهت نوشتن کتاب – استفاده می‌کنند؛ اما می‌توان از این شیوه در جهت خلق ایده برای کار آفرینی نیز استفاده کرد. در این راستا، شما باید، در مورد چارچوب کلی که برای راه اندازی یک کسب و کار در سر دارید، «هر آنچه را که می‌دانید»، «اهدافی که قصد دارید به آنها دست پیدا کنید»، «هر آنچه که برای شروع نیاز دارید» و همچنین «تمامی ارزش‌های حوزه کاری مورد نظرتان» را بنویسید.
