اختراع چیست
یکی از تعاریف اولیه برای اختراع که در بسیاری از فرهنگ لغات معتبر، مانند کمبریج و بریتانیا ارائه شده، عبارت است از: «چیزی که پیش از این ساخته نشده یا فرآیندی که برای ایجاد چیزهای جدیدی که قبل از این وجود نداشته، مورد استفاده قرار می‌گیرد». بر اساس این تعریف، چیزهایی که تازه طراحی یا خلق شده‌اند و هرگونه فعالیتی که به طراحی و خلق مرتبط با آنها منتهی می‌شود، می‌تواند با عنوان اختراع مطرح گردد. همچنین از منظر کسب‌وکار، اختراع را می‌توان محصول، فرآیند اجرا یا راهی برای انجام کاری دانست که تا پیش از این هرگز وجود نداشته است.
حق ثبت اختراع یا پتنت چیست؟
پتنت حمایت قانونـی از اختـراع را برای دارنده آن تأمین می‌كند. این حمـایت برای مــدت محـدودی (حداکثر بیست سال) در ازای افشای جزئیات اختراع برای عموم اعطا می‌گردد.
مورد اختراع را نمی‌توان بدون اجازه دارنده پتنت به صورت تجاری تولید كرد، استفاده یا توزیع نمود و به فروش رساند. به این نکته مهم باید توجه داشت که پتنت مجوز تولید محصول اختراعی نیست بلکه تنها دیگران را از تولید آن باز می دارد.
مدارک لازم جهت ثبت اختراع
1- فرمهای مربوط به ثبت اختراع (اظهارنامه)
این فرمها در ثبت اظهارنامه خوانده می شوند و جزو اوراق بهادار كشور می باشند. تقاضا کننده ثبت اختراع این فرمها را از واحد گردش اوراق بهادار در اداره كل ثبت شركت ها و مالكیت صنعتی در ۳ نسخه تهیه و آنها را تكمیل و امضا می نماید. این فرمها می بایست به زبان فارسی تنظیم شوند در شرایطی كه متقاضی نتواند فرمها را به زبان فارسی برگرداند باید کاملا متن آن را به زبان انگیسی یا فرانسه تنظیم و خلاصه ای از طرح را به زبان فارسی تنظیم کند. بعلت اینکه فرمهای اظهارنامه محل كافی برای درج كلیه موارد خواسته شده را ندارد لذا مراتب بصورت ضمیمه به اظهارنامه الصاق می گردد.
2- توصیف اختراع
متقاضی ثبت در ایران باید مورد اختراع خود را در برگه های A4 بطور كامل و با ذكر تمامی جوانب توضیح دهد و سپس آن را در سه نسخه تنظیم و ضمیمه اظهارنامه مربوطه نماید.
3- نقشه های اختراع
برای ارائه هرچه بهتر شرح اختراع، متقاضی ثبت اختراع می تواند از رسم نقشه کمک بگیرد. بعد از ترسیم نقشه با رعایت نکات زیر از کلیات نقشه سه نسخه تنظیم و ضمیمه اظهارنامه می نماید.
- نقشه ها باید با مركب و از روی مقایس متری كشیده شود.
- متقاضی ثبت اختراع یا وكیل قانونی او باید زیر نقشه ها را امضا نماید.
- نقشه ها باید در كاغذهای ۳۴ سانتیمتر طول و ۲۲ سانتیمتر عرض تنظیم شود.
- در رسم نقشه ها باید فقط از یك روی كاغذ استفاده شود.
4- ادعای اختراع
- در این قسمت متقاضی ثبت اختراع توضیحاتی در رابطه با چگونگی اختراع خود توضیح می نماید. یعنی اینكه اختراع انجام شده چه مشكلی را حل می نماید و چه را ه حل جدیدی را ارائه می نماید. در این قسمت متقاضی باید سه شرط ثبت اختراع یعنی جدید بودن، ابتكاری بودن و صنعتی بودن مورد اختراع خود را بطور كامل توضیح دهد و همچنین میزان حمایت ناشی از حق ثبت اخترا ع را مشخص نماید. ادعای مخترع باید در سه نسخه تنظیم و به امضای خود شخص یا وكیل قانونی او برسد و ضمیمه اظهارنامه شود.
- فتوكپی شناسنامه مخترع یا مخترعین
- قبض صندوق اداره كل تاسیس شركت ها و مالكیت صنعتی حاكی از پرداخت وجوه لازم
مراحل قانونی ثبت اختراع
هر شخصیت حقیقی یا حقوقی كه مدعی ابداع محصول صنعتی نوین و جدید باشد و یا وسیله جدیدی كشف نماید یا راه و روشی را برای بدست آوردن یك نتیجه یا محصول صنعتی كشف نماید، می تواند مورد اختراع خود را به ثبت رسانده و گواهی ثبت اختراع دریافت نماید.
در ایران ثبت اختراع به صورت اعلامی صورت می گیرد منظور از اعلامی بودن ثبت بدین معناست كه اداره كل ثبت شركت ها و مالكیت صنعتی می تواند بدون بررسی طرح ارائه شده در خصوص جدید بودن اختراع آن را به ثبت برساند و تنها شرط آن این است كه شخصی یا شركتی قبلاً این مورد اختراع را در ایران به ثبت نرسانده باشد.ضمنا گواهی ثبت اختراع در ایران به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد.
مواردیكه را كه در ایران نمی توان به ثبت رساند
- نقشه های مالی
- اختراعاتی كه خلاف نظام عمومی و برخلاف عفت عمومی باشد
- فرمول و تركیبات دارویی
شرایط عمومی ثبت اختراع
به طور كلی اختراعی قابل ثبت است كه حداقل شرایط ذیل در آن محقق باشد:
- نو باشد : اختراع باید دارای مشخصه جدیدی باشد كه سابقه آن مشخصه در دانش و زمینه فنی مربوط به آن اختراع پیش بینی نشده باشد. به این دانش موجود در اصطلاح Prior Art گفته می شود.
- دارای گام ابتكاری باشد : اختراع باید علاوه بر جدید بودن، ارتقاء قابل توجهی را در حیطه خود موجب شود بطوریكه استنتاج آن توسط فردی با دانش متوسط در آن زمینه امری بدیهی محسوب نشود. به عبارت دیگر راه حل فنی را كه اختــراع برای حل مشكل پیشنهاد می‌كند، باید نسبت به سایر راه حلهای احتمالی موجود، مزیت قابل توجهی داشته باشد. در واقع اختراع باید بتواند در حیطه خود مشکلی را از مشکلات موجود که هنوز راه حلی ندارند، حل نماید تا دارای گام ابتکاری باشد.
- فایده عملی داشته باشد : اختراع نباید صرفاً تئوری و نظری باشد بلکه باید قابلیت استفاده عملی و تولید در صنعت را داشته باشد.
- مشمول موارد غیر قابل ثبت نباشد : بغیر از سه شرط فوق در اغلب كشورها قوانینی وجود دارد كه به موجب آنها نمی‌توان بعضی اختراعات را در آن سرزمین به ثبت رساند؛ مثل آنچه كه برخلاف نظم عمومی و اخلاقیات باشد، یا كشفها و تئوریهای علمی، روشهای ریاضی، گونه‌های گیاهی و حیوانی، روشهای تجارت، روشهای معالجه یا تشخیص بیماری در انسان و دام و نرم افزارهای كامپیوتری فاقد اثرات فنی
موارد غیر قابل ثبت به عنوان اختراع
- کشفیات که از قبل انجام شده و در طبیعت موجود است
- نظریه های علمی
- روشهای ریاضی
- طرح ها و نقشه ها
- قواعد و روشها مثل روش انجام تجارت، فعالیت ذهنی، بازی
- نرم افزار رایانه ای فاقد اثر فنی
- روش تشخیص یا معالجه بیماری در انسان یا دام
- گونه های گیاهی یا جانوری یا روش ایجاد
- اختراعی که استفاده تجاری آن مخل نظم عمومی یا اصول اخلاقی باشد.
سایت ثبت اختراع
تقریبا تمامی خدمات اداره ثبت اختراعات ایران به صورت غیر حضوری انجام می شود و نوآوران از سراسر کشور می توانند بسیاری از مراحل ثبت اختراع خود را از طریق پایگاه اطلاع رسانی این مرکز به آدرس http://iripo.ssaa.ir انجام دهند.
نوآوران با مراجه به این پایگاه می توانند از خدمات جستجوی اختراعات پیشین و همچنین ثبت اختراع بهره مند گردند. از آنجا که نظام ثبت اختراع در ایران نظام بررسی ماهیتی (ماهوی) می باشد، این اداره با توجه به زمینه فنی اختراع، مخترع را به یکی از مراکز علمی و پژوهشی کشور جهت اخذ استعلام شرایط ثبت اختراع معرفی خواهد نمود. در مراحل پایانی ثبت اختراع، متقاضی باید جهت تشکیل پرونده فیزیکی به اداره ثبت مراجعه کرده و گواهی ثبت اختراع خود را دریافت کند.
مقصود از حق تقدم چیست
حق تقدم، حق اولویتی است که به موجب معاهده پاریس، که اکثر کشورها از جمله ایران عضو آن می باشند، به اتباع کشورهای عضو این معاهده اعطا گردیده است. به موجب این حق، چنانچه فردی اظهار نامه ثبت اختراع خویش را در یکی از کشورهای عضو معاهده پاریس و از جمله کشور متبوع خود ارائه نموده باشد، ظرف مهلت ۱۲ ماه از تاریخ ثبت تقاضانامه، می تواند در دیگر کشورهای عضو نیز تقاضای ثبت اختراع خویش را بنماید و در این مدت نسبت به دیگر افراد دارای حق اولویت می باشد.
به این معنا که دیگر افراد نمی توانند ظرف مهلت مذکور اختراع وی را به نام خود در سایر کشورها به ثبت برسانند، البته در صورتیکه وی تقاضای ثبت اختراع را ظرف مهلت ۱۲ ماهه در کشورهای مورد نظرش بنماید. لذا چنانچه مخترع متقاضی ثبت اختراع خویش در سطح بین المللی باشد، باید ظرف مهلت یکساله از تاریخ تقاضانامه ثبت اختراع در داخل نسبت به ثبت بین المللی آن اقدام نماید.
ضرورت نظام پتنت چیست؟
نظام ثبت اختراع با شناساندن افراد خلاق و فراهم ساختن امکان بهره برداری مادی از اختراعات بازارپسند آنها موجبات تشویق آنان را فراهم می سازد. این تشویقها فرهنگ نوآوری را توسعه داده که خود ارتقائ مستمر کیفیت زندگی بشر را باعث می شود.
مزایای ثبت اختراع
- موقعیت قدرتمند در بازار و امتیاز های رقابتی
- دسترسی به بازار های جدید
- خطر کمتر نقص حق و حقوق
- توانایی بیشتر برای دریافت وام و جمع آوری منابع مالی با نرخ معقول بهره
- ابزاری قدرتمند برای مقابله قانونی علیه تقلید کنندگان و سوء استفاده کنندگان
- سود بیشتر و بازگشت بیشتر سرمایه از طریق نظام انحصار
- درآمد اضافه از محل تفویض اجازه بهره برداری و انتقال اختراع
- دسترسی به فناوری از طریق لیسانس دو جانبه